logo | RehabLine - Χρονόπουλος-Γουγής-Προσθετικά, Ορθοτικά και Τεχνητά Μέλη, Κηδεμόνες, Κοσμητική σιλικόνης, Αμαξίδια και τροχήλατα βοηθήματα στήριξης, ορθοπεδικά, Κύπρος

Οι Χειμερινοί Παραολυμπιακοί Αγώνες 2018 της Pyonchang ολοκληρώθηκαν στις 18 Μαρτίου με μια συγκινητική τελετή λήξης, που δεν παρέλειψε να αποτίσει φόρο τιμής στον Steven Hawking. Οι αθλητές επιστρέφουν στη βάση τους και στις προπονήσεις τους για τον επόμενο στόχο. Κάποιοι, με καταπονημένα προσθετικά μέλη που τους χάρισαν χρυσά, ασημένια και χάλκινα μετάλλια. Τι θα απογίνουν άραγε αυτά τα κουρασμένα αλλά δοξασμένα προσθετικά πόδια, αμαξίδια ή καθιστά σκι;

Για κάποια από αυτά, υπάρχει ένα μουσείο…

Στο Smithsonian’s National Museum of American History, το αθλητικό τμήμα συλλέγει αντικείμενα που ανήκουν σ’αυτούς τους μοναδικούς και ταλαντούχους αθλητές. Κάθε αθλητικό τεχνητό μέλος της συλλογής διηγείται και μια ξεχωριστή ιστορία.

Ένα μουσείο για τους παρα-αθλητές εφευρέτες

Οι Παραολυμπιακοί Αγώνες είναι απόγονοι των  Stoke Mandeville Games for the Paralyzed που διοργάνωσε το 1948 ο  Sir Ludwig Guttman, ένας νευρολόγος που εργαζόταν με παράλυτους βετεράνους του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου στην Αγγλία. Οι αγώνες απευθύνονταν σε αθλητές με τραυματισμούς της σπονδυλικής στήλης και το πρώτο -μοναδικό- αγώνισμα που συμπεριέλαβαν ήταν η τοξοβολία, με συμμετοχή 16 αθλητών. Η πραγματοποίησή τους το 1948 συνέπεσε με την έναρξη των Ολυμπιακών Αγώνων στο Λονδίνο. Η επιτυχία τους οδήγησε τον Guttman να αποφασίσει να τους μετατρέψει σε τακτική διοργάνωση. Έτσι γεννήθηκε η ιδέα του Παραολυμπιακού Κινήματος.

Οι πρώτοι Παραολυμπιακοί Αγώνες έγιναν το 1960 μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Ρώμης. Σε αυτούς συμμετείχαν 23 χώρες, με 400 αθλητές με τραυματισμό στη σπονδυλική στήλη και και 57 αγώνες σε 8 αθλήματα. Έκτοτε οι Παραολυμπιακοί Αγώνες γίνονται κάθε 4 χρόνια, την ίδια χρονιά με τους Ολυμπιακούς Αγώνες κι από το 1998 στην ίδια πόλη όπου οργανώνονται οι Ολυμπιακοί Αγώνες. Το Μάρτιο του 2018, οι Χειμερινοί Παραολυμπιακοί έχουν στο πρόγραμμα 80 αγώνες, και πλέον συμμετέχουν σε αυτούς αθλητές με δέκα διαφορετικές κατηγορίες αναπηρίας. Στα αγωνίσματα περιλαμβάνονται το αλπικό σκι, το δίαθλο, το κέρλινγκ με αμαξίδιο, το σκι αντοχής, το χόκεϋ επί πάγου με αμαξίδιο και το έπταθλο.

Οι Παραολυμπιακοί αθλητές διαρκώς «προσαρμόζονται»: προσαρμόζονται οι ίδιοι στον τρόπο που αθλούνται αλλά επίσης τροποποιούν τον εξοπλισμό και τα προσθετικά τους μέλη στο άθλημά τους και στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της αναπηρίας τους. Ο ενθουσιασμός τους για τον αθλητισμό, οδηγεί πολλούς από αυτούς να γίνουν εφευρέτες οι ίδιοι και να αναπτύξουν για τον εαυτό τους τον αθλητικό εξοπλισμό που τους επιτρέπει να αγωνίζονται πιο αποτελεσματικά. Έτσι, ενώ στις πρώτες Παραολυμπιακές διοργανώσεις  τα αθλήματα χρησιμοποιούσαν παραδοσιακό κανονισμό και εξοπλισμό, επιτρέποντας στους αθλητές να συμμετέχουν με το αμαξίδιό τους και μόνο, η εξέλιξη των προγραμμάτων αποκατάστασης και υποστήριξης των ατόμων με αναπηρία αλλά και του αθλητικού εξοπλισμού οδήγησε στην ένταξη αθλημάτων με σαφείς διαφοροποιήσεις σε σχέση με τα αγωνίσματα για αρτιμελείς. Τα αθλήματα αυτά ονομάστηκαν “adaptive sports” (προσαρμοσμένα αθλήματα) και οι συμμετέχοντες αθλητές είχαν πλέον τη δυνατότητα να αγωνίζονται με «προσαρμοσμένα» τεχνητά και προσθετικά μέλη.

Ray Werner, ο πρωτοπόρος με το αμαξίδιο

Ο Ray Werner αγαωνίζεται με τους Jersey Wheelers (Photo by Chris Marks)

Ο Ray Werner, βετεράνος του Β’Παγκόσμιου Πολέμου, συμμετείχε στους πρώτους επίσημους Παραολυμπιακούς Αγώνες του 1960.   O Werner είχε πυροβοληθεί στην πλάτη από έναν γιαπωνέζο ελεύθερο σκοπευτή στα νησιά Σολομώντα. Παράλυτος από τη μέση και κάτω, βρέθηκε σε ένα κέντρο αποκατάστασης στην Καλιφόρνια, όπου ο αθλητισμός  χρησιμοποιήθηκε εξαρχής ως μέρος της θεραπείας του. Καθώς ο Werner ήταν ταλαντούχος αθλητής πριν τον πόλεμο, έγινε ο ιδανικός υποψήφιος για μια σειρά νέων προγραμμάτων αποκατάστασης που μόλις είχε ξεκινήσει η Πολιτεία της Καλιφόρνια. Ξεκίνησε να παίζει μπάσκετ με αμαξίδιο, ένα άθλημα που προτιμούσαν πολλοί βετεράνοι του πολέμου καθώς δεν είχε ιδιαίτερες διαφορές από το μπάσκετ όπως το έπαιζαν πριν τον τραυματισμό τους.

Ο Werner έγινε μέλος των New Jersey Wheelers, μιας από τις πρώτες οργανωμένες ομάδες μπάσκετ με αμαξίδιο στην Ανατολική Ακτή των ΗΠΑ. Υπό την ηγεσία του, η ομάδα κέρδισε το Εθνικό Πρωτάθλημα Καλαθοσφαίρισης με Αμαξίδιο του 1954, με το σύνθημα “Ability Not Disability Counts!” και στόχο να «προωθήσει την καλαθοσφαίριση με αμαξίδιο σαν στήριγμα στη φυσική και κοινωνική αποκατάσταση των ατόμων με αναπηρία». Αυτή η επαναστατική ιδέα συνεπήρε την Αμερική και οδήγησε τον Ray Werner να αγωνιστεί στους πρώτους Παραολυμπιακούς Αγώνες το 1960.

Σήμερα το Smithsonian έχει στη συλλογή του τη φανέλα του Werner, τον αριθμό που τοποθέτησε στο αμαξίδιό του στους πρώτους Παραολυμπιακούς Αγώνες, και την επιστολή του στρατού προς τη μητέρα του, με την οποία την ενημέρωναν για τον τραυματισμό του.

Από το αμαξίδιο στα προσθετικά μέλη

Με τηνανάπτυξη του παραολυμπιακού κινήματος, όλο και περισσότεροι αθλητές με διαφορετικά είδη αναπηρίας επιζήτησαν το δικαίωμα του αγωνίζεσθαι. Έτσι, άρχισαν να συμμετέχουν στις παραολυμπιακές διοργανώσεις και αθλητές με τεχνητά / προσθετικά μέλη.

Ο Jim Martinson (φωτογραφία της Team USA)

Ο  Jim Martinson, στρατιώτης στο Βιετνάμ που έχασε και τα δύο του πόδια από έκρηξη νάρκης, ενθουσιώδης αθλητής του σκι πριν τον τραυματισμό του, άρχισε να προπονείται με αμαξίδιο αμέσως μόλις συνήρθε. Οι δυσκολίες που αντιμετώπιζε στις πλαγιές τον μετέτρεψαν σε εφευρέτη. Εκείνη την εποχή, το μονοπέδιλο σκι ήταν ο μόνος διαθέσιμος αθλητικός εξοπλισμός για τα άτομα με αναπηρία, όμως ο διπλός ακρωτηριασμός του Martinson δεν του επέτρεπε να το χρησιμοποιεί χωρίς υποβοήθηση από κάποιον άλλον. Αποφασισμένος να τα καταφέρνει μόνος του, ο Martinson σχεδίασε και κατασκεύασε ένα «κάθισμα σκι» που του έδινε μεγαλύτερη αυτονομία. Ο Martinson κέρδισε το χρυσό μετάλλιο στους Χειμερινούς Παραολυμπιακούς της Albertville στη Γαλλία του 1992. Το 2009, σε ηλικία 63 ετών, έγινε ο πιο ηλικιωμένος αθλητής που συμμετείχε στους αγώνες Mono Ski Cross στους αμερικανικούς Winter X Games. Δυστυχώς ο Martinson δεν κράτησε το πρώτο κάθισμα σκι που επινόησε, ωστόσο το Smithsonian έχει στην κατοχή του φωτογραφίες του αθλητή με το πρωτότυπο.

O Chris Douglas στην πρώτη του σαιζόν με την Team USA Hockey (Bill Wippert/USA Hockey)

Ο Chris Douglas ανήκει κι αυτός στους αθλητές που λόγω της αναπηρίας τους εξελίχθηκαν σε εφευρέτες και καινοτόμους του αθλητικού εξοπλισμού. Ο Douglas,  μέλος της Εθνικής Ομάδας Χόκεϋ των ΗΠΑ που κέρδισε το χρυσό μετάλλιο στο IPC Sled Hockey World Championship το 2015, γεννήθηκε με δισχιδή ράχη (spina bifida), μια εκ γενετής βλάβη που άφησε τη σπονδυλική του στήλη να αναπτυχθεί ατελώς. Ο Douglas έζησε μια σχετικά φυσιολογική και δραστήρια παιδική ηλικία, μέχρι που μια επέμβαση στη σπονδυλική στήλη το 2001 τον άφησε παράλυτο. Άρχισε να ασχολείται με τα προσαρμοσμένα αθλήματα το 2011, σε ηλικία 19 ετών, οπότε σχεδίασε ένα έλκηθρο που ταίριαζε στο σώμα του, προσαρμόζοντας το σκελετό του και τα μπαστούνια του χόκεϋ στις ανάγκες του.  Πρόσφατα δώρισε στο Smithsonian τον εξοπλισμό με τον οποίο κέρδισε το χρυσό του μετάλλιο.

Τα προσθετικά άκρα που χρησιμοποίησε η Amy Purdy για να κερδίσει το χάλκινο μετάλλιο στους Sochi Paralympic Games το 2014 (φωτογραφία Amy Purdy)

Στα 19 της, η Amy Purdy υπήρξε θύμα σηπτικού σοκ όταν αρρώστησε από  μηνιγγιτιδοκοκκική μηνιγγίτιδα. Λόγω απώλειας της κυκλοφορίας του αίματος στα δυο της πόδια, υπέστη ακρωτηριασμό των δύο άκρων από το γόνατο και κάτω. Μόλις δύο χρόνια αργότερα, η Purdy αγωνίστηκε στο Εθνικό Πρωτάθλημα Σνόουμπορντ των ΗΠΑ και πήρε μετάλλια σε τρία αγωνίσματα. Το 2005 έγινε συνιδρύτρια της Adaptive Action Sports, μιας μη-κερδοσκοπικής οργάνωσης που βοηθά άτομα με αναπηρία να ασχοληθούν με τον αθλητισμό. Η Purdy ήταν η μόνη αθλήτρια με διπλό ακρωτηριασμό που διαγωνίστηκε στους Χειμερινούς Παραολυμπιακούς του Σότσι το 2014, όπου και κέρδισε το χάλκινο μετάλλιο στο σνόουμπορντ. Φέτος επιστρέφει από την Pyonchang με το ασημένιο. Τα προσθετικά μέλη της Purdy είναι η απόδειξη της τεράστιας εξέλιξης της προσθετικής τεχνολογίας τα τελευταία χρόνια, καθώς όλο και περισσότεροι αθλητές αγωνίζονται με μέλη ειδικά κατασκευασμένα γι’αυτούς και το άθλημά τους, με τους ίδιους του αθλητές να συμμετέχουν στο σχεδιασμό τους.

Τα προσθετικά μέλη της Purdy και η στολή της στην Team USA από τους Αγώνες του Σότσι ανήκουν πλέον και αυτά στη συλλογή του Smithsonian.

Από τον ανταγωνιστικό αθλητισμό στα βραβεία καινοτομίας

Τα Versa Foot και Moto knee που σχεδίασε ο Mike Schultz

Ο Mike Schultz είναι ίσως το χαρακτηριστικότερο παράδειγμα αθλητή που εξελίχθηκε σε καινοτόμο εφευρέτη επαγγελματικά. Αθλητής των extreme sports και μέλος της Team USA 2018, ο Mike είχε ένα σοβαρό ατύχημα με το snowmobil του, κατά το οποίο υπέστη κάταγμα στο γόνατο που οδήγησε τελικά στον ακρωτηριασμό του αριστερού ποδιού του.  Καθώς δυσκολευόταν να βρει την απαραίτητη ισορροπία με το προσθετικό του μέλος στη διάρκεια των αγώνων στους οποίους συμμετείχε, ο Schultz συνειδητοποίησε ότι έπρεπε να αναπτύξει το δικό του ειδικό προσθετικό μέλος αν ήθελε να διατηρήσει το ανταγωνιστικό του επίπεδο στον κόσμο των extreme sports. Το «Moto Knee 002», ήταν ένα από τα πρώτα που κατασκεύασε το 2011 η εταιρεία του, BioDapt. Χρησιμοποιεί ένα προσαρμοζόμενο αμορτισέρ 250 psi από mountain bike για να ελέγξει την κάμψη του γονάτου με πεπιεσμένο αέρα. Από την εμπειρία του, ο Schultz ήξερε ότι οι αθλητές των extreme sports χρειάζονται επίσης πίεση στα δάχτυλα και ένταση στον αστράγαλο. Το 2012 δημιούργησε λοιπόν το ‘Versa Foot’, έναν συνδυασμό ποδιού και αστραγάλου που επίσης χρησιμοποιεί αμορτισέρ πεπιεσμένου αέρα για να μιμηθεί την αντίσταση της άρθρωσης. Το Versa Foot βραβεύτηκε με το Popular Science Invention Award το 2013. Ο Schultz δώρισε και τα δύο προσθετικά μέλη στο Smithsonian.

Η εταιρεία του Schultz σήμερα παράγει προσθετικά μέλη για άλλους αθλητές, ενώ ο ίδιος  συνεχίζει να αγωνίζεται σε τρία extreme αθλήματα. Στην Pyongchang απέσπασε το χρυσό μετάλλιο στο snowboard.

Η περιπέτεια συνεχίζεται…

Όσο για το Smithsonian’s American History Museum, αυτό συνεχίζει να αναπτύσσει τη συλλογή του με προσαρμοσμένο αθλητικό εξοπλισμό, προσπαθώντας να την εμπλουτίσει με εξοπλισμό και προσθετικά γιά διαφορετικά αθλήματα και από αθλητές με διαφορετικές ιδιαιτερότητες. Με την επιστροφή των αθλητών από τη Νότιο Κορέα, είναι βέβαιο πως η ομάδα του Smithsonian θα προσεγγίσει τους αθλητές που έκαναν τη διαφορά εντός και εκτός αγωνιστικού χώρου, ελπίζοντας να εμπλουτίσει τη συλλογή του και μέσα από αυτή να αναδείξει τα επιτεύγματα και τις ιστορίες των πρωταθλητών στο ευρύ κοινό, και να εμπνεύσει μ’αυτές ακαδημαϊκούς, ερευνητές, αθλητές αλλά και τον καθέναν μας.

Πηγή: https://www.smithsonianmag.com/smithsonian-institution/unbreakable-spirit-american-paralympians-embodied-these-artifacts-180968038/

Rehabline — Άγγελος και Ξενοφών Χρονόπουλος, Μιχάλης Γουγής — Τεχνητά Μέλη | Εν κινήσει!