Η εγκεφαλική αιμορραγία αποτελεί την πιο συχνή επίκτητη νευρολογική νόσο στους ενήλικες παγκοσμίως (15 εκατομμύρια κάθε χρόνο). Στον δυτικό κόσμο, εκτιμάται ότι είναι η πρώτη αιτία χρόνιας αναπηρίας και η τρίτη αιτία θνητότητας.
Περίπου το ένα τρίτο όσων επιζούν μιας εγκεφαλικής αιμορραγίας εξακολουθούν να έχουν σοβαρά κινητικά προβλήματα 5 χρόνια μετά το επεισόδιο. Περίπου το 50% των επιζώντων αντιμετωπίζουν αναπηρία στην κίνηση του βραχίωνα / χεριού, συχνά δια βίου. Ένας σημαντικός στόχος της θεραπείας για τους ασθενείς αυτούς είναι να επανακτήσουν και να διατηρήσουν τις δεξιότητες των χεριών τους, δηλαδή να επιτευχθεί κλινικώς σημαντική βελτίωση στη λειτουργία και στην επιδεξιότητα του βραχίωνα και του χεριού.
Η σημασία της φυσιοθεραπείας
Αν και έχει γίνει τεράστια πρόοδος στην αντιμετώπιση στην οξεία φάση του εγκεφαλικού, η ανάκτηση της λειτουργικότητας των άκρων που έχουν πληγεί εξαρτάται από τη φυσιοθεραπεία. Υπάρχουν τρεις φάσεις αποκατάστασης: η οξεία φάση που αφορά στις πρώτες εβδομάδες, κατά τις οποίες ο πάσχων νοσηλεύεται και στόχος είναι η σταθεροποίησή του. Η υποξεία φάση που καλύπτει περίπου 6 μήνες μετά το επεισόδιο και είναι η πλέον κρίσιμη για την αποκατάσταση της κίνησης και της λειτουργικότητας του πάσχοντος. Τέλος κατά την χρόνια φάση μετά από αυτό το διάστημα, η φυσιοθεραπεία έχει σκοπό να θεραπεύσει και να περιορίσει όποια προβλήματα έχουν παραμείνει.
Η ανάκτηση της κινητικότητας έχει αποδειχτεί ότι εξαρτάται άμεσα από την ένταση της θεραπείας αποκατάστασης, την επανάληψη συγκεκριμένων κινήσεων στις οποίες υπάρχει δυσκολία και στο αίσθημα επιβράβευσης κι επιτυχίας όταν η αποκατάσταση έχει αποτέλεσμα. Ειδικά όσον αφορά στα άνω άκρα, η έρευνα έχει αποδείξει ότι όταν η θεραπεία ξεκινά νωρίς και είναι εντατική αυξάνονται πολύ οι πιθανότητες ανάκτησης της ικανότητας λαβής και χειρισμού αντικειμένων.
Το γάντι Saebo
Πλέον, παράλληλα με τις παραδοσιακές μεθόδους θεραπείας για ασθενείς με μέτρια-σοβαρή πάρεση βραχίωνα-χεριού, αναδεικνύονται εκπαιδευτικές εφαρμογές που ενσωματώνουν βοηθητικές συσκευές, όπως είναι η θεραπεία με ρομποτική υποβοήθηση και ηλεκτρικά αρεθίσματα ή οι δυναμικές ορθώσεις που διευκολύνουν τη συμμετοχή σε εκπαίδευση σε συγκεκριμένες καθημερινές κινήσεις. Οι μελέτες πάνω στις μεθόδους αυτές είναι ακόμη σπάνιες και η αποτελεσματικότητα πολλών βοηθητικών συσκευών στην αποκατάσταση από εγκεφαλικό επεισόδιο παραμένει αμφίβολη. Ωστόσο, υπάρχουν κάποια αρχικά αποτελέσματα σχετικά με την χρήση δυναμικών ορθώσεων για κινητική εκπαίδευση σε άτομα με μέτρια-σοβαρή πάρεση του βραχίων-χεριού.
Το ορθοπεδικό γάντι Saebo ανήκει στις υποστηρικτικές συσκευές που χρησιμοποιούνται –μαζί με άλλα είδη συσκευών φυσιοθεραπείας- για την επίτευξη των τριών παραπάνω στόχων. Το γάντι Saebo βοηθά στην έκταση των δαχτύλων και του αντίχειρα με ελαστικά μέρη, υποστηρίζοντας έτσι τους πάσχοντες που μπορούν να κλείσουν τα δάχτυλα αλλά όχι να τα εκτείνουν, ή όσων προσπαθούν να ανακτήσουν τη δύναμη της λαβής τους.
Το γάντι αποτελείται από δύο μέρη: (1) ένα μαλακό γάντι από Lycra και (2) ένα σπειροειδές πλαστικό περίβλημα του βραχίωνα. Το γάντι υποβοηθά την έκταση δακτύλων και αντίχειρα μέσω εντατήρων σε όλες τις φαλαγγοφαλλαγικές αρθρώσεις κάθε δακτύλου. Το πλαστικό περίβλημα συγκρατεί τον καρπό σε μια ουδέτερη, δηλαδή λειτουργική θέση. Το χέρι συγκρατείται στην βέλτιστη θέση στη διάρκεια της λαβής. Η χαλάρωση διευκολύνεται με έκταση των δαχτύλων όταν ολοκληρώνεται η κίνηση της λαβής. Η υποβοήθηση του ανοίγματος του χεριού μπορεί να ρυθμιστεί από τον φυσιοθεραπευτή ή από τον πάσχοντα, ανάλογα με τον βαθμό υποβοήθησης που χρειάζεται για να ολοκληρώσει μια κίνηση. Καθώς ο ασθενής βελτιώνεται, οι εντατήρες μπορούν να αφαιρούνται μεμονωμένα, αναλόγως των αναγκών. Όταν το γάντι είναι σωστά ρυθμισμένο, οι χρήστες του πρέπει να μπορούν να πιάνουν και να αφήνουν διάφορα αντικείμενα μεγέθους ως 2 ίντσες.
Η ένταση των ελαστικών μερών ρυθμίζεται ανάλογα με τα χαρακτηριστικά και τις ανάγκες του πάσχοντος. Το γάντι στηρίζεται στο χέρι με δύο ιμάντες, έναν στην παλάμη κι έναν στον καρπό.
Η φυσιοθεραπεία με γάντι Saebo συμβάλει σημαντικά στην βελτίωση της αδρής και της λεπτής κινητικότητας
Πρόσφατη έρευνα χρησιμοποίησε το δυναμικό γάντι της Saebo με ταυτόχρονη παροχή ηλεκτρικού ερεθίσματος σε δείγμα 8 ατόμων στην υποξεία φάση μετά από εγκεφαλική αιμορραγία [Franck et al (2018)]. Η χρήση ηλεκτρικού ερεθίσματος είναι μια πρακτική που κερδίζει διαρκώς έδαφος στην αποκατάσταση της λειτουργικότητας του άνω άκρου, καθώς πολλές έρευνες έχουν δείξει ότι επιτυγχάνονται έτσι σημαντικές βελτιώσεις λειτουργικότητας, όπως στο άνοιγμα και κλείσιμο της παλάμης, στην αύξηση της δύναμης της λαβής και στην βελτίωση της λεπτής κινητικότητας.
Το γάντι Saebo όπως χρησιμοποιήθηκε στη διάρκεια της έρευνας, μαζί με μηχανισμό ηλεκτρικής διέγερσης.
Οι Franck et al χρησιμοποιήσαν τον συνδυασμό δυναμικού γαντιού Saebo και ηλεκτρικού ερεθίσματος σε 8 πάσχοντες με μέτρια ως σοβαρή πάρεση σε ένα χέρι ως συνέπεια εγκεφαλικής αιμορραγίας, στην υποξεία φάση. Οι ασθενείς αυτού του τύπου σε μεγάλο βαθμό δεν μπορούν να εκτελέσουν εκούσιες κινήσεις για να συμμετάσχουν σε θεραπείες δεξιότητας στην αρχή της αποκατάστασης. Ειδικά στην πρώιμη υποξεία φάση μετά από το εγκεφαλικό επεισόδιο, δηλαδή μεταξύ 24 ωρών και 3 μηνών μετά από αυτό, η αδυναμία συμμετοχής σε αποθεραπείες εκπαίδευσης σε δεξιότητες αποτελεί εμπόδιο στην βελτίωση τόσο της λειτουργικότητας όσο και της απιδεξιότητας του χεριού. Συχνά θεωρείται εξαρχής πως έχουν χαμηλή πιθανότητα αποκατάστασης της λειτουργικότητας του χεριού τους. Στόχος της έρευνας ήταν να μελετηθεί αν με τη χρήση του γαντιού Saebo και ταυτόχρονη ηλεκτρική διέγερση των νεύρων, θα μπορούσε να βρεθεί μια αποτελεσματική θεραπεία για τους ασθενείς αυτής της κατηγορίας.
Αφού έλαβαν μετρήσεις όσον αφορά στη λειτουργικότητα των χεριών των πασχόντων, οι ερευνητές εφάρμοσαν φυσιοθεραπεία με το γάντι Saebo παράλληλα με ηλεκτρική διέγερση των νεύρων του χεριού, επί 6 εβδομάδες, με τέσσερεις θεραπείες των 45’ την εβδομάδα. Στο πέρας της θεραπείας επανέλαβαν τις μετρήσεις, ενώ ακολούθησε μια περίοδος παρακολούθησης 10 εβδομάδων. Στο τέλος της περιόδου παρακολούθησης έκαναν και πάλι μετρήσεις, για να διαπιστώσουν αν η πρόοδος που είχε παρατηρηθεί στη διάρκεια της θεραπείας είχε διατηρηθεί.
Σε επίπεδο δείγματος, η έρευνα έδειξε ότι μετά το πέρας της θεραπείας υπήρξε βελτίωση κατά 17,2 βαθμούς (διορθωμένη βαθμολογία) στην κλίμακα ΑRAT (Action Research Arm Test). Μετά τη λήξη της περιόδου παρακολούθησης, όλοι οι συμμετέχοντες είχαν διατηρήσει την βελτίωση αυτή, ενώ λίγοι είχαν βελτιώσει ακόμη περισσότερο τις δεξιότητές τους.
Από τους οκτώ πάσχοντες, οι έξι είχαν σαφή βελτίωση στις δεξιότητες του χεριού τους. Σε τρεις από τους έξι ασθενείς, η βελτίωση ήταν τόσο σημαντική που κατάφεραν να πιάνουν και να μετακινούν αντικείμενα, αλλά και να εκτελούν εργασίες με τα δύο χέρια. Άλλοι τρεις ασθενείς σημείωσαν βελτίωση ως έναν βαθμό που τους επέτρεπε να εκτελούν λαβές αδρής κινητικότητας, όπως να συγκρατούν το ψωμί τους όσο έφτιαχναν ένα σάντουιτς. Ένας επιπλέον ασθενής εμφάνισε κλινικά αλλά όχι στατιστικά σημαντική βελτίωση στις δεξιότητες του χεριού του.
Ωστόσο, ένας ασθενής δεν φάνηκε να έχει κανένα όφελος από τον συνδυασμό όρθωσης και ηλεκτρικού ερεθίσματος. Κατά τις δύο πρώτες εβδομάδες της παρέμβασης, ο πάσχων αυτός εμφάνισε αύξηση του μυικού τόνου και της σπαστικότητας του βραχίωνα και των καμπτήρων των δακτύλων, που τον εμπόδιζε να ακολουθήσει την εκπαίδευση.
Το ορθωτικό γάντι Saebo αυξάνει την αίσθηση αυτονομίας και προόδου του πάσχοντος
Ένα εξίσου σημαντικό αποτέλεσμα της έρευνας είναι πως οι δείκτες εσωτερικού κινήτρου και επιβράβευσης που αισθάνονταν οι χρήστες ήταν υψηλοί, ενώ ο δείκτης πίεσης και άγχους σε σχέση με τη χρήση του γαντιού ήταν χαμηλός. Φαίνεται δηλαδή ότι η χρήση του γαντιού είναι επαρκώς απλή και ενθαρρύνει τους χρήστες να το χρησιμοποιούν, καθώς έχουν αίσθηση ικανοποίησης επειδή καταφέρνουν να χρησιμοποιούν το χέρι τους με επιτυχία.
Οι περισσότεροι πάσχοντες απέκτησαν εμπειρία στην προσαρμογή και ρύθμιση της όρθωσης, με αποτέλεσμα η συσκευή να τους είναι ακόμη πιο εύχρηστη και χρήσιμη. Η αίσθηση αυτονομίας που προσφέρει η εύκολη χρήση και ρύθμιση του γαντιού Saebo εκτιμάται ότι ενισχύει το κίνητρο κάθε πάσχοντος να αφοσιωθεί στο ατομικό του πρόγραμμα αποκατάστασης και στη χρήση του χεριού του σε καθημερινές εργασίες, με αποτέλεσμα να συνεχίσει να κινεί το χέρι του όταν επιστρέφει στο οικιακό περιβάλλον.
Οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι ασθενείς με μια μέτρια ως σοβαρή πάρεση βραχίωνα-χεριού μπορούν να ανακτήσουν ένα ικανό επίπεδο δεξιότητας με την χρήση του δυναμικού ορθωτικού γαντιού σε συνδυασμό με το ηλεκτρικό ερέθισμα.
Αναμένονται αρκετές αντίστοιχες έρευνες σε σχέση με την χρησιμότητα υποστηρικτικών συσκευών για την αποκατάσταση νευρολογικών βλαβών στα άνω άκρα. Οι φορητές συσκευές, όπως η όρθωση Saebo, έχουν το πλεονέκτημα ότι μπορούν να χρησιμοποιηθούν και αυτόνομα από τους χρήστες, στο οικιακό τους περιβάλλον, ώστε το αποτέλεσμα της φυσιοθεραπείας να ενισχύεται και σε καθημερινή βάση.
ΠΗΓΗ:
Johan Anton Franck, Rob Johannes Elise Marie Smeets & Henk Alexander Maria Seelen (2018): Evaluation of a functional hand orthosis combined with electrical stimulation adjunct to arm-hand rehabilitation in subacute stroke patients with a severely to moderately affected hand function, Disability and Rehabilitation, DOI: 10.1080/09638288.2017.1423400
