Αν και είναι στερεότυπο ότι άνδρες και γυναίκες βλέπουν τον κόσμο με διαφορετικό τρόπο, μελέτες έχουν τεκμηριώσει διαφορές μεταξύ των δύο φύλων σε μια μεγάλη ποικιλία θεμάτων. Αυτό προσπάθησε να διαπιστώσει μια πρόσφατη αμερικανική έρευνα, που συγκρίνει τις αντιλήψεις γυναικών και ανδρών που χρησιμοποιούν προσθετικό άκρο. Η μελέτη υποδεικνύει πολλά σημεία συμφωνίας, αλλά και αξιοπρόσεκτες διαφορές.
Η μελέτη, (που συγχρηματοδοτείται από τον οργανισμό Amplitude και την εταιρεία The Liner Wand) διευκρινίζει πως, αν και πρόκειται για μια έρευνα που προσφέρει πολύ ενδιαφέροντα ευρήματα, δεν είχε επιστημονικές αξιώσεις και δεν ακολούθησε αυστηρές επιστημονικές μεθόδους. Χαρακτηριστικά, η Amplitude… προειδοποιεί: «μην βασίσετε την διδακτορική σας διατριβή στην έρευνά μας!».
Έστω κι έτσι τα συμπεράσματα παραμένουν ενδιαφέροντα και σας τα παρουσιάζουμε, χωρίς επιστημονικές αξιώσεις.
Ποιοι συμμετείχαν;
Η έρευνα συγκέντρωσε σχεδόν ίσο αριθμό ανδρών (334) και γυναικών (309) ερωτηθέντων, με 14 συμμετέχοντες να αυτοπροδιορίζονται ως μη δυαδικοί. Σε ποσοστιαία βάση, το 50,8% ήταν άνδρες, 47,0% ήταν γυναίκες και 2,2% μη δυαδικά.
Ποιος απολαμβάνει άνετη εφαρμογή του προσθετικού του μέλους;
Λιγότερο από το 30% των γυναικών αισθάνονται άνετα με το προσθετικό τους μέλος, ποσοστό ανησυχητικά χαμηλό. Μεταξύ των ανδρών, αυτό το ποσοστό είναι πολύ υψηλότερο και αγγίζει το 44%.
Αυτό σημαίνει πως διπλάσιος αριθμός γυναικών αισθάνονται δυσφορία λόγω του προσθετικού τους άκρου σε σύγκριση με εκείνες που δεν αντιμετωπίζουν προβλήματα, ενώ ο αριθμός των ανδρών που αισθάνονται άνετα σχεδόν ισούται με τον αριθμό όσων αντιμετωπίζουν ενοχλήσεις.
Πρόκειται για ένα εύρημα που χρήζει περαιτέρω διερεύνησης. Ποιοι είναι οι παράγοντες που κάνουν μια γυναίκα να αισθάνεται ενοχλήσεις με το προσθετικό της πόδι; Για ποιον λόγο άραγε τα δύο φύλα φαίνεται να έχουν τόσο διαφορετική εμπειρία; Ποιοι παράγοντες αποκατάστασης διαφέρουν ανάλογα με το φύλο; Αυτά είναι μερικά μόνο από τα ερωτήματα που φαίνεται πως είναι χρήσιμο να μελετηθούν.
Ποιος αισθάνεται πως λαμβάνει επαρκή ψυχολογική υποστήριξη από τον προσθετικό του;
Ένα ακόμη αξιόλογο εύρημα είναι πως, απαντώντας στην ερώτηση “Πόσο καλά υποστηρίζουν οι προσθετικοί τη συναισθηματική σας υγεία;” οι γυναίκες είχαν μόνο τις μισές πιθανότητες (14%) από τους άνδρες (24%) να απαντήσουν «Πολύ καλά». Πρόκειται για ένα αρκετά σημαντικό χάσμα, που ίσως αντανακλά το γεγονός πως περισσότεροι άνδρες παρά γυναίκες ασχολούνται με την προσθετική επαγγελματικά. Ίσως πρόκειται για σύμπτωση, πάντως το αποτέλεσμα αυτό υποδεικνύει πως οι γυναίκες ίσως αισθάνονται πως «δεν τις ακούει» ο κλινικός γιατρός τους ή και ο προσθετικός τους – και ίσως θα ήθελαν να απευθυνθούν σε προσθετικό του ίδιου φύλου.
Ποιος αντιμετωπίζει θέματα ψυχικής υγείας λόγω της απώλειας άκρων;
Σχεδόν το 60% των γυναικών αναφέρουν ότι «συχνά» ή «μερικές φορές» αντιμετωπίζουν προβλήματα ψυχικής υγείας λόγω απώλειας άκρων. Μεταξύ των ανδρών, το αντίστοιχο ποσοστό διαμορφώνεται αρκετά χαμηλότερα, στο 50%. Σημαντικό είναι πως τα μη δυαδικά άτομα αναφέρουν ψυχολογικά προβλήματα στο 86%, ένα εξαιρετικά υψηλό ποσοστό.
Πώς διαφέρει η διαχείριση του πόνου μεταξύ ανδρών και γυναικών;
Η έρευνα προσπαθεί να προσδιορίσει πρώτα πώς διαφέρουν τα επίπεδα πόνου στο υπολειπόμενο άκρο μεταξύ γυναικών και ανδρών. Σε κλίμακα 0-10, οι άνδρες δηλώνουν πόνο στα άκρα 2,9 και οι γυναίκες 3,2 – δηλαδή ελαφρώς ανώτερο αλλά συγκρίσιμο. Ωστόσο, σχεδόν το ένα τρίτο των γυναικών αναφέρουν επίπεδα πόνου 5 ή υψηλότερα στο υπολειπόμενο άκρο, ενώ λιγότεροι από το ένα τέταρτο των ανδρών δηλώνουν το ίδιο. Οι γυναίκες είναι επίσης ελαφρώς πιθανότερο να εμφανίσουν πόνο στο άκρο-φάντασμα (60%) από ότι οι άνδρες (54%).
Δεδομένων των ευρημάτων αυτών, ίσως δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι οι γυναίκες είναι πιο πιθανό από τους άνδρες να χρησιμοποιούν σχεδόν κάθε τύπο στρατηγικής ελέγχου του πόνου που υπάρχει.
Έτσι οι γυναίκες είναι πολύ πιο πιθανό να χρησιμοποιούν μασάζ (55%) από τους άνδρες (38%), φαρμακευτική αγωγή (54% έναντι 45%), απόσπαση της προσοχής (41% έναντι 26%), θερμότητα (40% έναντι 23%) και γιόγκα (20% έναντι 7%). Η μέση γυναίκα στην έρευνα αναφέρει ότι χρησιμοποιεί 3,8 μορφές διαχείρισης του πόνου. ο μέσος άνδρας χρησιμοποιεί μόνο 2,6. Ο βελονισμός είναι η μόνη μέθοδος ελέγχου του πόνου που είναι ελαφρώς πιο δημοφιλής στους άνδρες παρά στις γυναίκες, με μικρή όμως διαφορά (3,3% έναντι 3,2%).
Πού συγκλίνουν άνδρες και γυναίκες;
Άθληση
Άνδρες και γυναίκες έχουν περίπου ίσες πιθανότητες να συμμετάσχουν σε αθλήματα προσαρμοσμένα στην αναπηρία τους (30% γυναίκες, 32% άνδρες). Μεταξύ εκείνων που δεν είναι ενεργοί, ένα ελαφρώς υψηλότερο ποσοστό γυναικών (52%) σε σχέση με τους άνδρες (47%) δηλώνουν ότι ενδιαφέρονται να ασχοληθούν με κάποιο κατάλληλο αθλητικό πρόγραμμα.
Κοινωνικοποίηση
Άνδρες και γυναίκες είναι περίπου εξίσου πιθανό να αισθάνονται συνδεδεμένοι με την κοινότητα των ακρωτηριασμένων (άνδρες 32%, γυναίκες 29%). Υπάρχει επίσης μικρή διαφορά στην επίδραση της απώλειας άκρων στις διαπροσωπικές σχέσεις. Περίπου το 40% και των δύο φύλων δήλωσαν ότι η απώλεια άκρων δεν έχει επηρεάσει καθόλου τις φιλίες ή την ερωτική τους ζωή. Ούτε οι άνδρες ούτε οι γυναίκες αισθάνονται στιγματισμένοι «πολύ συχνά» (17% γυναίκες, 13% άνδρες), ενώ και τα δύο φύλα βρίσκουν σχετικά εύκολο να γνωρίσουν άλλους ακρωτηριασμένους (86% άνδρες, 85% γυναίκες).
Συνολική ικανοποίηση από τον προσθετικό
Παρά τις διαφορές που αναφέραμε παραπάνω, άνδρες και γυναίκες δίνουν σχεδόν πανομοιότυπες απαντήσεις στην ερώτηση “Είστε ευχαριστημένοι με τον προσθετικό σας;” Οι άνδρες απάντησαν «πάντα» σε ποσοστό 61,4% και οι γυναίκες σε ποσοστό 61,2%.
Ας σημειώσουμε εδώ πως η έρευνα έλαβε μέρος στις Ηνωμένες Πολιτείες, μια χώρα όπου οι δομές αθλητισμού και κοινωνικοποίησης των ατόμων με αναπηρία είναι ανεπτυγμένες. Θα είχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον μια έρευνα στα ελληνικά δεδομένα. Παραμένει ωστόσο εξαιρετικά ενδιαφέρον το γενικότερο εύρημα που φαίνεται να αναδεικνύεται – πως οι γυναίκες με προσθετικό άκρο ταλαιπωρούνται σωματικά και ψυχολογικά περισσότερο από τους άνδρες.
